Mariusz Wollny „Kacper Ryx” Ocena: 3/6

DETEKTYW Z INNYCH CZASÓW

Chciałabym ocenić tę książkę wyżej, bo wiele rzeczy mi się w niej naprawdę podobało, ale powieści nie da się przecież czytać na wyrywki. Brak czegoś lub nadmiar powoduje, że harmonia całości zostaje zaburzona i końcowe wrażenie pozostaje „takie sobie”.

Podoba mi się pomysł na osadzenie akcji powieści detektywistycznej w czasach Zygmunta Augusta i uczynienie bohaterem studenta medycyny ze zdolnościami do rozwiązywania zagadek, który z czasem zostaje „inwestygatorem” królewskim.

Cieszy mnie wierne oddanie historycznych realiów, oczywiście na miarę powieści łotrzykowskiej, a nie rozprawy naukowej. Można przenieść się w czasie i spotkać historyczne postaci: Jana Kochanowskiego, Mikołaja Sępa-Sarzyńskiego, Jana Twardowskiego czy samego króla Zygmunta.

Podoba mi się lekki styl i język, pełen nienachalnie stosowanych archaizmów. Podejrzewam jednak, że to, co dla mnie jest zaletą, dla młodszych pokoleń będzie wadą; dzisiejszej młodzieży język Kochanowskiego trzeba tłumaczyć na polski obrazkowy (pierwsze wydanie książki ukazało się siedemnaście lat temu, czyli w innej epoce; teraz wreszcie można ją przeczytać się w formie e-booka).

Dziękuję autorowi za szacunek dla czytelnika i pracę, którą włożył w dodanie przypisów. Dzięki temu łacińskie zwroty i trudne słowa nie są czarną magią i miło, że wiemy skąd pochodzą cytaty. Taki, na przykład, Andrzej Sapkowski w „Narrenturm” wrzucił cały słownik wyrazów obcych i nie pokusił się, aby wyjaśnić choć jedno słowo.

Bardzo lubię głównego bohatera – Kacpra Ryxa – dowcipnego i sprytnego młodziaka, który dzięki własnym zdolnościom, ciężkiej pracy i pomocy przyjaciół wychodzi na ludzi. Miło przebywać w jego towarzystwie, w przeciwieństwie do towarzystwa Reynevana - bohatera przywołanego wyżej „Narrenturm”, który jest irytującym nudziarzem i durniem.

To teraz pora ponarzekać. Tło historyczne jest ważne, ale naprawdę nie należy z tym przesadzać. Mariusz Wollny tak bardzo zakochany jest w epoce, którą opisuje, że chciałby nam przekazać wszystko, co wie na ten temat. Stąd pełno jest wodolejstwa, które nie ma żadnego wpływu na fabułę. Autor powinien sobie zapisać kredą w kominie: co za dużo, to niezdrowo, i trzymać się tej wskazówki kurczowo.

Zdecydowanie za dużo jest w książce cytatów z twórczości renesansowych poetów. Dwie czy trzy krótkie fraszki Kochanowskiego, Sępa-Sarzyńskiego czy Reja zupełnie by wystarczyły, ale kilkanaście długaśnych tekstów zniechęca, nie tylko dzisiejszą młodzież, która nie kuma tego języka, ale również mnie, bo chociaż łapię o co chodzi, to zwyczajnie mam tego dość. Chciałam przecież przeczytać powieść przygodową, a nie wybór poezji renesansowej.

Mariusz Wollny nie potrafi także zachować umiaru co do liczby wątków, co powoduje, że dramaturgia leży. Zamiast jednej historii ze zwrotami akcji i podrzucaniem fałszywych tropów, mamy kilka śledztw, które praktycznie się ze sobą nie łączą: poszukiwania złodzieja królewskiej pieczęci, zabójstwo córki karczmarki, zaginięcie córki rzemieślnika, poszukiwania mistrza Twardowskiego i walka z jego prześladowcą. Powieść, która nie ma jednej osi dramaturgicznej jest więc de facto zbiorem opowiadań, co mnie akurat średnio się podoba, bo lubię czytać książki, w których autorzy potrafią przyciągnąć uwagę czytelnika, dawkując napięcie.

Nie polecam więc „Kacpra Ryxa”, ale też nie zniechęcam do przeczytania. Jeżeli nie będą wam przeszkadzać opisane wyżej mankamenty (albo będziecie czytać wybrane fragmenty na szybkich obrotach) ta książka może wam się spodobać. Ja przynajmniej doczytałam ją do końca, w przeciwieństwie do „Narrenturm”.